Meer over de kerk

Eén van de oudste gebouwen van Alphen aan den Rijn...

De Oudshoornse kerk is één van de oudste gebouwen van de gemeente Alphen aan den Rijn, en zeker het mooiste. De Ambachtsheer van Oudshoorn, Cornelis de Vlaming wonende in Amsterdam, vroeg en kreeg in 1661 toestemming van de Staten van Holland en West‑Friesland om het dorp kerkelijk af te scheiden van Alphen en een eigen kerkgebouw te stichten. 

De 42.000 gulden kostende kerk met school, pastorie en kosterswoning werd voor het merendeel door de ambachtsheer zelf gefinancierd. Daartoe had De Vlaming zich verzekerd van een netwerk van weldoeners, die hun namen en wapens vereeuwigd zouden zien in de zeventien gebrandschilderde glazen in de kerk. De bevolking van de heerlijkheid 'Outshoorn ende Gnephoek' moest van het totale bedrag 15.000 gulden betalen, te voldoen in vijf termijnen.

De kerk zou het nieuwe middelpunt van de Oudshoornse gemeenschap worden en de motor van economische ontwikkeling. De ambachtsheer had visie en liet de kerk in een nog leeg gebied langs de rivier bouwen. Daarmee verlegde hij op den duur het centrum van Oudshoorn in de Ridderbuurt naar de oevers van de Oude Rijn. Als gevolg daarvan kon Oudshoorn zich ontplooien.

Als bouwmeester werd Daniël Stalpaert aangetrokken en de eerste steen werd gelegd in 1663. Na ruim twee jaar, op 12 oktober 1665, werd het kerkgebouw, dat een opmerkelijke verwantschap met de later gebouwde Amsterdamse Oosterkerk vertoont, in gebruik genomen. Dominee Gerardus Haeck was de eerste vaste predikant. De grondvorm van de kerk is een Grieks kruis, overdekt door twee schilddaken met een achtkantig torentje. Het kleurrijke interieur met zijn gebrandschilderde glazen zorgt voor een uniek schouwspel. De huidige luidklok is van 1835.

De eerste restauratie van de Oudshoornse Kerk vond plaats in 1855. Van 1979 tot 1983 werd de kerk opnieuw gerestaureerd, waarmee ruim zes miljoen gulden gemoeid was. Hiervan werd anderhalf miljoen gulden door de ruim 1.000 gemeenteleden bijeengebracht. H.K.H. Juliana verrichtte op 18 maart 1983 de feestelijke openingshandeling. Alle inspanningen waren niet voor niets geweest. De 'parel' aan de Oude Rijn is een door de Vriendenkring van de Oudshoornse kerk en de kerkvoogdij goed bewaard monument dat geen indamming verdient door hoge omliggende gebouwen.

De kerk is niet alleen fraai van dichtbij, maar ook op afstand. Het gebouw hoort bij het landschap. Het boegbeeld van Oudshoorn, onze trots, is nu ook 's avonds verlicht, zodat we volop en hopelijk niet alleen vanaf de Rijn van haar schoonheid kunnen genieten.

17 gebrandschilderde glazen

0p 1 december 2003 is een boek verschenen over de 'Zeventien Gebrandschilderde Glazen in de Oudshoornse kerk', waarin een totaal beeld van de glazen en van de schenkers van de glazen wordt gegeven.

De zeventien gebrandschilderde glazen in de Oudshoornse Kerk Dick Peters

 

Bovendien worden de betekenis en de onderlinge verhoudingen tussen de schenkers en hun relatie tot de kerkstichter Cornelis de Vlaming beschreven. Het geheel wordt opgeluisterd met portretten van de schenkers en mooet kleurenafdrukken van alle glazen.

 

De initiatiefnemers tot het publiceren van dit boek zijn de Historische Vereniging Alphen aan den Rijn en de Vriendenkring van de Oudshoornse kerk. De auteur is de heer D.C. Peters, predikant te Alphen aan den Rijn. De uitgever is de Stichting Rijnlandse Historiën. Lay‑out en druk worden verzorgd door Drukkerij‑Vis‑Offset te Alphen aan den Rijn.

 

Dit boek wil een bijdrage leveren aan het in stand houden van ons culturele erfgoed en is bestemd voor elke Alphenaar, die geïnteresseerd is in de lokale geschiedenis, en voor eenieder die belang stelt in kerkelijke kunstschatten. De familie‑ en stadswapens in de gebrandschilderde glazen van de Oudshoornse kerk zijn representatief voor de machtsverhoudingen in ons land in de jaren dat de gebrandschilderde glazen in het kerkgebouw werden aangebracht (1666‑1671).

 

Zo komt de lezer bij voorbeeld te weten, waarom Prins Willem III een raam schonk maar ook het Hoogheemraadschap van Rijnland en professor Nicolaas Tulp, toenmalig medicus en anatoom te Amsterdam. Ook wordt aandacht besteed aan de allegorische voorstellingen in de top van de glazen. De glazen in de Oudshoornse kerk zijn uniek doordat ze als geheel de eeuwen hebben doorstaan. Bovendien is er in Nederland geen tweede kerkgebouw te vinden waarin een complete serie gebrandschilderde glazen met uitsluitend familie‑ en stadswapens bewaard is gebleven.

 

 

Inhoudsopgave : 

  • Voorwoord
  • Ter inleiding
  • De kunst van het glasschilderen
  • Kerkglazen in de zeventiende eeuw
  • Cornelis de Vlaming, ambachtsheer en stichter van de kerk
  • De bouw van de Oudshoornse kerk (1663‑1665)
  • Het plaatsen van de gebrandschilderde glazen (1666‑1671)
  • De glasschilders
  • De heraldische betekenis
  • De glazen en de schenkers beschreven
  • De glazen en het huis van Oranje‑Nassau
  • De lotgevallen van de glazen en de restauraties na 1671
  • Literatuur en bronvermelding

 

Dick Peters (1946) was werkzaam in managementfuncties op het terrein van human resources. Daarnaast werkte hij als part-time voorganger bij vrijzinnige geloofsgemeenschappen. Momenteel is hij onder andere predikant van de Remonstrantse gemeente in Alphen aan den Rijn. Als amateur historicus publiceerde hij in diverse bladen en werkte mee aan andere boeken over de lokale geschiedenis en andere onderwerpen. Hij heeft als lid en voormalig ambtsdrager een speciale band met de gemeente en het kerkgebouw van Oudshoorn.